Þroski barna 0-5 ára

Til þess að foreldrar geti fyrirbyggt slys er nauðsynlegt að þau hafi innsýn í þroska og getu barnsins.

Börn þroskast á mismunandi hraða . Með því að vera meðvitaður um getu barns síns geta foreldrar verið skrefi á undan í slysavörnum, t.d. með því að setja hlið fyrir stigann áður en barnið fer að hreyfa sig úr stað. Fyrsta ár barnsins einkennist af hröðum vexti og þroska þess. Einnig verða miklar breytingar í lífi foreldranna sem þurfa að sífellt að vera til taks fyrir barnið. Fyrstu árin kannar barnið umhverfið, lærir nýja hluti, kynnist vinum sínum og fleira. Yngri börn eru í meiri hættu á að slasa sig vegna smæðar sinnar og skorts á þroska til að sjá og meta hætturnar. Ævintýraþráin getur verið mikil hjá þeim og lítið þarf til að þau gleymi sér í leik.

0-3 mánaða

Þroskastig Öryggisatriði
  • Spriklar og byrjar að velta sér á hlið.
  • Heldur höfði.
  • Snýr höfði í átt að hlut og fylgir eftir með augunum.
  • Snýr höfði í átt að hljóði við eyra.
  • Grip þroskast. Heldur um hlut sem settur er í hönd þess.
  • Grætur, hjalar og brosir.
  • Regla kemst á matmálstíma og svefntíma.
  • Barnabílstólar. Útvegið ungbarnabílstól sem uppfyllir gildandi öryggisstaðal ECE R44-03/04 áður en barnið fæðist. Skiljið ungbarnabílstól og barnastóla aldrei eftir t.d upp á borði eða í rúmi, á meðan barnið er í honum.
  • Barnavörur og húsgögn. Útvegið barnavörur, s.s. vöggu og skiptiborð, sem uppfylla gildandi öryggisstaðla.
  • Öryggisbúnaður. Notið beisli fyrir barnið í barnavagninum frá fyrsta degi sem barnið notar vagninn.
  • Brot og höfuðáverkar. Skiljið barnið aldrei eftir á skiptiborði, rúmi, borði, stól eða í sófa.
  • Heitir vökvar. Hafið hitastillt blöndunartæki. Haldið ekki á barninu í fanginu á meðan þið drekkið heita drykki.
  • Slys af völdum dýra. Látið gæludýr heimilisins ekki vera nálægt barninu.
  • Leikföng. Verið viss um leikföngin hæfi aldri barnsins og uppfylli lágmarkskröfur um öryggi.

3-6 mánaða

Þroskastig Öryggisatriði
  • Spriklar. Veltir sér yfir á maga og á bak.
  • Grípur um hluti. Flytur á milli handa.
  • Setur allt upp í munninn.
  • Byrjar að sitja með stuðningi.
  • Tyllir vel í fætur.
  • Lítur í átt að hljóði.
  • Gerir greinarmun á fólki sem það þekkir og ókunnugum.
  • Brosir við spegilmynd sinni.
  • Bablar.
  • Byrjar að tyggja.
  • Fyrsta tönnin birtist (getur verið fyrr eða seinna).
  • Köfnun, henging og aðskotahlutur í hálsi. Fjarlægið alla smáhluti. Notið kokhólk til að mæla stærð smáhluta.
  • Leikföng. Fjarlægið óróa sem festir eru við rúmið um leið og barnið er farið að geta sest upp.
  • Öryggisbúnaður. Notið beisli í hástól, barnavagn og barnakerru strax frá byrjun.
  • Fatnaður barna. Fjarlægið snúrur úr barnafatnaði.
  • Sólbruni. Verndið barnið fyrir sólinni. Húð barna er þynnri og viðkvæmari en fullorðinna.

6-9 mánaða

Þroskastig Öryggisatriði
  • Sest upp og situr óstutt.
  • Skríður. Skæruliðaskrið.
  • Getur togað sig upp til að standa. Stendur við húsgögn.
  • Segir „mama“ og „baba“.
  • Drekkur úr bolla með hjálp.
  • Týnir upp í sig t.d. brauðbita. Notar vísifingur og þumal (skæragrip).
  • Öryggisbúnaður. Setjið öryggishlið fyrir stigaop bæði uppi og niðri. Einnig æskilegt að vera með hlið fyrir inngang í baðherbergi, eldhús, þvottahús og fyrir arinn. Setjið öryggislæsingar í gamlar öruggar innstungur. Setjið hlífar á hvöss horn á húsgögnum.
  • Eitranir. Lyf og hreinsiefni á að geyma í læstum hirslum. Farið yfir plöntur á heimilinu en margar plöntur eru eitraðar.
  • Drukknun. Skiljið barn aldrei eftir eftirlitslaust í baðkerinu ekki eitt augnablik.
  • Barnabílstólar. Ef barnið getur ekki notað ungbarnabílstólinn lengur er æskilegt að velja barnabílstól sem getur snúið baki í akstursstefnu. Aldri má setja barna undir eins árs í framvísandi barnabílstól.

1 árs

Þroskastig Öryggisatriði
  • Stendur upp sjálft. Tekur fyrstu skrefin.
  • Reynir að setja einn kubb ofan á annan.
  • Næstum hætt að skoða dót með munninum.
  • Drekkur sjálft úr bolla. Reynir að borða sjálft með skeið.
  • Segir nokkur orð.
  • Skilur einföld fyrirmæli.
  • Barnabílstólar. Veljið öryggisbúnað í bílinn sem hæfir aldri og þyngd barnsins. Hann þarf að uppfylla gildandi öryggisstaðla (ECE R44-03/04).
  • Heitir vökvar. Haldið heitum drykkjum, hraðsuðukatli og skaftpottum frá barninu.
  • Öryggisbúnaður. Setjið hlíf fyrir hellurnar á eldavélinni og á bakaraofninn. Setið öryggislæsingar á skápa og skúffur. Geymið beitta hnífa þar sem barnið nær ekki til.
  • Sólbruni. Verndið barnið fyrir sólinni. Húð barna er þynnri og viðkvæmari en fullorðinna.

2 ára

Þroskastig Öryggisatriði
  • Hleypur um og fer í stiga, eitt þrep í einu.
  • Getur gengið afturábak.
  • Snýr hnöppum og hurðarhúnum. Skrúfar lok af dósum.
  • Borðar sjálft.
  • Hjálpar til við að klæða sig. Fer í og úr buxum, sokkum og skóm.
  • Hlustar á sögur, bendir á myndir og flettir blaðsíðum.
  • Byrjar að mynda setningar.
  • Venst á koppinn.

4 ára

Þroskastig Öryggisatriði
  • Lærir að telja.
  • Segir sögur og fer í hlutverkaleiki.
  • Teiknar myndir og finnst gaman að klippa og líma.
  • Finnst skemmtilegt í fjörmiklum leikjum.
  • Getur verið glannalegt.
  • Heldur athyglinni í stuttan tíma og hefur ekkert tímaskyn.
  • Hjólar á þríhjóli.
  • Fer sjálft á klósett.
  • Eldur. Geymið eldfæri þar sem barnið nær ekki til.
  • Drukknun. Byrjið sundkennslu.
  • Leiksvæði. Veljið lág leiktæki með öryggis undirlagi.
  • Slys af völdum dýra. Fylgist með barninu nálægt gæludýrum, sérstaklega hundum.